Quyền thừa kế tài sản không có di chúc là như thế nào? Bài viết sau đây sẽ giúp quý độc giả hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Khi cha mẹ qua đời mà chưa lập di chúc chính thức, chỉ nói miệng rằng họ sẽ để lại tài sản cho ai đó, thì việc chia thừa kế được tiến hành như thế nào? Liệu lời nói miệng có thể coi là di chúc để tiến hành chia thừa kế?
Lời nói miệng có được xem là di chúc?
Theo quy định của pháp luật hiện hành, cá nhân có quyền lập di chúc để chỉ định người thừa kế và phân chia tài sản sau khi họ qua đời. Di chúc là sự thể hiện ý chí của người để lại tài sản, có thể bằng văn bản hoặc trong một số trường hợp đặc biệt có thể bằng lời nói.
Theo Bộ luật Dân sự 2015, trong tình huống một người đối mặt với nguy cơ tử vong và không thể lập di chúc bằng văn bản, họ có quyền lập di chúc miệng. Tuy nhiên, di chúc miệng chỉ có giá trị nếu người đó không còn sống sau thời điểm lập di chúc trong vòng 03 tháng. Nếu người lập di chúc miệng còn sống, sáng suốt và minh mẫn sau 03 tháng, thì di chúc miệng đó tự động bị hủy bỏ.
Do đó, nếu trong trường hợp bình thường mà cha mẹ chỉ nói miệng rằng sẽ cho tài sản, thì lời nói này không thể được coi là di chúc hợp pháp. Khi không có di chúc, việc chia thừa kế sẽ tuân theo các quy định của pháp luật.
Quyền thừa kế tài sản không có di chúc
Khi cha mẹ qua đời mà không để lại di chúc, tài sản sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật. Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, việc chia thừa kế theo pháp luật được áp dụng cho những người thừa kế thuộc các hàng thừa kế sau:
- Hàng thừa kế thứ nhất: gồm vợ/chồng của người mất, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người mất.
- Hàng thừa kế thứ hai: gồm ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột của người mất, cháu ruột mà người mất là ông bà nội/ngoại.
- Hàng thừa kế thứ ba: gồm các cụ nội/ngoại của người mất, bác, chú, cô, cậu, dì ruột của người mất, cháu ruột mà người mất là bác, chú, cô, cậu, dì ruột, và chắt của người mất.
Quy trình thừa kế sẽ ưu tiên cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Nếu không còn ai ở hàng thừa kế này (do đã chết, bị truất quyền thừa kế, hoặc từ chối nhận tài sản), thì tài sản sẽ được chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ hai, tương tự như vậy cho hàng thừa kế thứ ba.
Lưu ý rằng những người thừa kế trong cùng một hàng sẽ được chia phần tài sản bằng nhau.
Thủ tục chia thừa kế
Để tiến hành chia thừa kế tài sản đất đai khi không có di chúc, các thừa kế viên cần thực hiện các thủ tục sau:
- Khai nhận di sản thừa kế: Tất cả người thừa kế phải có mặt để ký tên xác nhận việc phân chia tài sản. Trong trường hợp vắng mặt, họ có thể ủy quyền cho người khác. Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm:
- Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản của người mất (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất).
- Giấy tờ tùy thân của các đồng thừa kế (chứng minh nhân dân, căn cước công dân, giấy xác nhận thông tin cư trú).
- Giấy tờ chứng minh mối quan hệ với người mất (giấy khai sinh).
- Đăng ký sang tên quyền sử dụng đất: Sau khi các thừa kế viên thỏa thuận và phân chia xong, bước tiếp theo là đăng ký biến động quyền sử dụng đất. Hồ sơ đăng ký gồm:
- Bản chính văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế đã công chứng.
- Sổ đỏ (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất).
- Giấy tờ liên quan (giấy chứng tử, giấy tờ tùy thân…).
- Đơn đăng ký biến động đất đai theo mẫu.
Văn phòng đăng ký đất đai sẽ thẩm tra hồ sơ và gửi số liệu cho cơ quan thuế để tính toán nghĩa vụ tài chính (nếu có). Sau khi hoàn tất các thủ tục tài chính, văn phòng đăng ký đất đai sẽ chỉnh sửa hoặc cấp mới giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người thừa kế.
Kết luận
Việc thừa kế tài sản đất đai khi không có di chúc được thực hiện theo pháp luật với quy trình chặt chẽ và rõ ràng. Trong trường hợp cha mẹ chỉ nói miệng mà không có di chúc văn bản hợp pháp, việc chia tài sản phải tuân theo quy định của pháp luật, dựa trên các hàng thừa kế được xác định.
VĂN PHÒNG LUẬT SƯ QUỐC DÂN
Địa chỉ: số 49 Hoa Sứ, Phường 7, Quận Phú Nhuận, TP HCM.
Số điện thoại: 0902.374.099
Website: https://luatsuquocdan.com